Sámiráđi 15 sámekonferánsa Helssegis mearridii 1992:s ahte sámiid oktasaš álbmotbeaivi galgá leat guovvamánu 6 beaivvi. Álbmotbeaivi ávvuduvvui vuohččan 1993:s seammásgo ON riikkaidgaskasaš álgoálbmotjahki almmolaččat rahppui. Guovvamánu 6 beaivvi 2007 levgejuvvui vuohččan sámi leavggain Stockholmma gávpotviesu olggobealde álbmotbeaivvi doaluid oktavuođas. 2014:s libarda leavga vuosttaš gearddi Uppsala universitehta olggobealde.

Manne juste guovvamánu 6 beaivvi?

Vuosttaš sámi riikkačoahkkin dollui Troandimis guovvamánu 6 beaivvi 1917. Čoahkkimii bohte čuohtenár sápmelačča sihke Ruoŧas ja Norggas, ollugat ledje nissonolbmot. Lei vuosttaš geardde sámi historjjás go sihke nuortasámit ja oarjánsámit Norggas ja Ruoŧas čoahkkanedje beroškeahttá riikkarájis, ságastit oktasaš váttisvuođaid. Danne lea guovvamánu 6 beaivi deaŧalaš symbolabeaivin buot sápmelaččaid várás, beroškeahttá guđe riikkas orrut.

Sámi leavga

Sámi leavga gullá visot sámiide. Davviriikkalaš Sámekonferánsa (Sámiráđđi) Åres dohkkehii leavgga borgemánu 15 beaivvi 1986 ja dan lea hábmen Astrid Båhl Ivgus Tromssas, Norggas eret. Gierdu govvida beaivváža ja mánu. Beaivvášgierdu lea ruoksat ja mánnogierdu lea alit. Ivnnit leat sámi gávtti ivnnit.

Sámi soga lávlla

1986:s mearriduvvui maiddái ahte Sámi soga lávlla galgá leat sápmelaččaid almmolaš álbmotlávlla. 1906:s čálii mearrásápmelaš Isak Saba (1875-1921) sániid lávlagii.  Son lei oahpaheaddji ja girkočuojaheaddji ja lei riegádan Unjárggas Davvi-Norggas. Isak Saba lei vuosttaš sápmelaš guhte válljejuvvui Norgga Stuoradiggái. Nuohta lea Arne Sørlie ráhkadan.

Álbmotluohti

Njunušnisu

Okta sis guhte áŋgirušai riikkačoahkkimiin guovvamánu 6 beaivvi 1917 lei Elsa Laula Renberg (1877-1931). Son lei riegádan Deartnás ja lei gullevaš boazodollui. Son lei ieš vásihan eananriiddu go su bearaš massii vearroeatnama go áhčči lei jápmán.  Son surai segregašuvdnapolitihkain maid Ruoŧa stáhta jođihii. Nállebiologiijja oahpu mielde meannudedje sámiiguin dego livččii olmmošnálli mas leat sierralágán iešvuođat. Lapparne...bör förhjälpas att förblifva vid nomadlifvet.  Dahje nuppeládje daddjon: »Lapp ska vara lapp« . Sámit gulle vuolleget kulturdássái. Muhto Ruoŧa riikkabeaiveolbmuid oaidnu lei ahte Ruoŧa sámiid fertii suddjet ja čáppa sániiguin dadje ahte ii galgan diktit sivilisašuvnna sin billistit. Elsa Laula oaivvildii ahte jus dili galggai nagodit nuppástuhttit de fertejedje sápmelaččat ovttastit návccaid. Ovdamearkka dihte eai dáhtton sámi mánáid oažžut heajut skuvlaoahpahusa go maid iežá mánát ožžo.

Sámi leavgabeaivvit:

• Guovvamánu 6 beaivi – Sámeálbmotbeaivi
• Njukčamánu 2 beaivi – Suoma ođđa Sámediggi rahppui njukčamánu 2 beaivvi 1996
• Njukčamánu 25 beaivi – Márjjábeaivi, dološ sámi bassebeaivi
• Mihcamárbeaivi
• Borgemánu 9 beaivi – ON riikkaidgaskasaš álgoálbmotbeaivi
• Borgemánu 15 beaivi– Sámi leavga dohkkehuvvui borgemánu 15 beaivvi 1986
• Borgemánu 18 beaivi – Sámiráđđi vuođđuduvvui borgemámu 18 beaivvi 1956
• Borgemánu 26 beaivi – Ruoŧa Sámediggi vuođđuduvvui borgemánu 26 beaivvi 1993
• Golggotmánu 9 beaivi – Norgga Sámediggi vuođđuduvvui golggotmánu 9 beaivvi 1989
• Skábmamánu 9 beaivvi – Sámi áššiid delegašuvdna Suomas vuođđuduvvui skábmamánu 9 beaivvi  1973
• Skábmamánu 15 beaivvi - Isak Saba riegádanbeaivi
• Skábmamánu 29 beaivvi - Elsa Laula riegádanbeaivi