Parlameantavisti
Dalle juo go Sámediggi ásahuvvui lei sáhka sámediggevistti birra. Golggotmánus 8.b. 1993:s mearridii dievasčoahkkin ahte Sámedikki váldohálddahus galggai ásahuvvot Gironii. 2004:s šaddagohte plánat parlameantavistti birra eanet konkrehtan muhto gávpotsirdin lea goahcan plánaid. Dál lea mearrádus dahkkon: Parlameantavisti galgá Staarii huksejuvvot.
Perssona lohpádus
Ovddeš stáhtaministtar Göran Persson attii lohpádusa ođđa sámediggevistti birra sosiáldemokráhtaid guovlukongressas Suttesis njukčamánu 27 b.2004. Opmodatdoaimmahat (SFV) gohččojuvvui guorahallat ášši ođđa sámediggevistti birra. Guorahallan biddjui ovdan cuoŋománu 1.b. 2005. Dalle ráđđehus mearridii ahte SFV galggai bargat viidáseappot áššiin ja bidjat johtui arkiteaktagilvvu prošeaktagoasttádusráma mielde, 150 milj. ruvnnu. Visti galggai gul čájehit sámi kultuvrra ja identitehta ja šaddat deaŧalaš symbolavistin ja guovddášbáikin buot sámiid várás.
Arkiteaktagilvu 2006
111 gilvaleaddji ledje mielde gilvočájáhusas Gironis ja Stockholmmas. Vihtta gilvaleaddji besse viidáseappot ja cuoŋománus 2006 nammaduvvui vuoiti. Leai Murman arkitekter Stockholmmas mii vuittii BADJÁNEAPMI nammasaš árvalusain. 2006:s šattai Girona gávpotsirdin eanet áigeguovdil ja seammás lotnahuvai ráđđehus. Vuosttaš viessosadji ii šat heiven daningo LKAB vuosttaldii hukset parlameantavistti dakko.
Vejolašvuohta rahpasii iežá báikkiide
Go lea leamaš nu olu guoktálastin parlameantavistti báikki dáfus ja go ášši lea nu ádjánan, de lea dat dagahan eahpesihkarvuođa muhtun sámediggepolitihkkáriid gaskkas, ja iežá gielddain Davvir-Ruoŧas badjánii doaivva oažžut vistti. Sihke Jåhkåmåhkegielda ja Árvesjávrrie gielda leat ovddidan bovdejumiid Sámedikki stivrii parlameantavistti birra ja muhtun sámediggepolitihkkárat leat čállán mošuvnnaid ahte sirdit parlameantavistti huksema. Dievasčoahkkin lea dasto evttohan ahte stivra galgá guorahallat maiddái iežá báikkiid molssaeaktun Gironii. Gielddat besse ovdanbuktit iežaset fálaldagaid Skiellehte dievasčoahkkimis golggotmánu 2016. Dan maŋŋel gáibiduvvojedje gielddain dievasmahtti dieđut vai sáhttet vuoiggalaččat buohtastahttot.
Mearrádusproseassa
Dievasčoahkkin ii dahkan mearrádusa Tråantes guovvamánu 2017. Ášši šattai baicca ođđa stivrra beavdde nala maŋŋel jagi 2017 sámediggeválggaid. Stivra evttohii čađahit válljenproseassa. Dievasčoahkkin Saadteskenjuanas miessemánu 2018 gieđahalai ášši ja válljii guokte báikki mat galget buohtastahttot Gironiin, namalassii Vualtjere ja Staare.
Guorahallan ja mearrádus
PWC oaččui gohččuma dahkat váikkuhusguorahallama, ja buohtastahttit ovdamuniid ja headjuvuođaid dán golmmá báikkis. Guovvamánu 21 beaivvi 2019 dagai dievasčoahkkin mearrádusa. Parlameantavisti galgá huksejuvvot Staarii. Mearrádus lei jienasteami vuolde mas Staare oaččui 18 jiena ja Giron 13 jiena. Dál galgá Sámedikki stivra joatkit dáinna bargguin.