Vuosts sámien rïjkantjåhkaniebmie lij Tråntiesne guovvamánuon 6. b. 1917. Tjåhkaniäbmáje lijjen bijjiele tjuöhtie sámieh tjåhkanamme Sverjeste jah Nürjeste, daj gaskasne ájaj stuorra åssie nyjssanijste. Dáhta lij vuosts bálliene sämien histuvrasne guh nuartta- jah ürjjelsámieh Nürjeste jah Sverjeste tjåhkanijjen rájiedis tjåhkaniäbmáje nålggastimen akttasadtje vyjjarij bïjrra. Dan dehte leä guovvamánuon 6. beäjvvie ájnas meärkkabeäjvviene välljeduvvame gájkka sämijde, ïhkká man rïjkasne die urrah.
Nuarttarïjkij sámienkonfereänssa Ååresne mierriedij 1986 Sámienmádduon jalla Sámienålbmagen lávlluomuv bïjkuos Sämij nasjuvdnalávlluomine. Teäkssta tjálieduvvij 1906 miärrasámieste nammasne Isak Saba (1875-1921) juhkka åhpatejjine jah gïrkkuotjuojatejjine bargij, jah Nuarttanürjen Unjárgasne lij riägádamme. Isak Saba lij vuosts sábmie juhkka Nürjen Stuorradiggáje välljeduvvij. Nuahtta leä Arne Sörlien lïhttáme.
22:den sámienkonferiänsan bálliene Váhtjerisne/Giellieváriesne j. 2022 Sámienráđđie mierriedij ”Sámieatnan duoddariid” váldieduvvat nasjuvdnavuölliene Sámienmádduon lávlluomen lissiene. Vuöllie leä suoman-sámien tjálliejen, musihkkáren ja kånsttadahkkijen Nils-Aslak "Áillohaš" Valkeapää’na dahkkame 70-lühkkien bájkiesne. Vuöliesne ij leäh nuahtta, ájnat leä sjiehties adnieduvvat siärra juojggamedäbijgüjme Sámiesne.