Ieš konferánsa
Máilmmikonferánsa álgá ja loahpahuvvo dievasčoahkkimiin. Dan gaskkas galget leat golbma interaktiivvalaš jorbabeavdeságastallama, ja okta eahpeformála paneladigaštallan. Álgoálbmogat leat máŋgii čájehan árjjaid ráhkkanit ja váikkuhit konferánssa sisdoalu. Ođđajagimánus 2012 lei Köpenhámmanis ng. brainstormingčoahkkin. Okta boađus dán čoahkkimis lei álgoálbmogiid máilmmiviidosaš oktiiheivehanjoavku, Indigenous Global Coordinating Group (GCG). Joavkkus leat dát álgoálbmotguovllut mielde; Afrihká, Ásia, Jaskesáhpi, Árktis, Ruošša, Gaska-Amerihká ja Karibia ja Davvi-Amerihká (mii geassádii joavkkus njukčamánu 2014 vuostehágu geažil). Dasto leat nissonolbmuin ja nuorain sierra ovddasteaddjit. Sii geat CGC:s ovddastit árktalaš álgoálbmotguovllu leat John B. Henriksen, Kristina Nordling ja Hjalmar Dahl.

Ovdakonferánsa Álttás
Geassemánu 2013:s čoahkkanedje 600 álgoálbmotsáttaga ovdakonferánsii Áltái maid Norgga Sámediggi ja GCG lágidedje. Konferánsa dohkkehii sierra cealkámuša (geahča olgešbealde). Das evttohit álgoálbmogat maid 2014 máilmmikonferánssa loahppadokumeanta galggašii sisdoallat. Cealkámuša váldoášši lea eambbo iešmearrideapmi. Cealkámušas leat njeallje fáttá maid eareliiggánit berre váldit ovdan ja digaštallat máilmmikonferánssas:

• Eatnamat, territoriat ja luondduriggodagat
• Álgoálbmotrivttiid implementeren ja vákšun ON-vuogádagas
• Álgoálbmotrivttiid implementeren máilmmi riikkain
• Maid vuoruhit ovdánahttimis (dohkkehit rivttiid eatnamiidda ja luondduriggodagaide ja ahte dat čatnasit árbevieruide, árvvuide, oskkuide ja árbemáhttui)

Okta evttohus Áltá-konferánssas lei ahte ON:s galggašii bearráigeahččanorgána mii vákšu ahte álgoálbmotrievttit devdojuvvojit. Nubbi evttohus lei ahte ON:s galggašii sierra čálli álgoálbmotáššiid várás guhte lea generálačálli vuollásaš virgeolmmoš.

Seamma eavttuiguin searvat?
Mannan jagi lea leamaš olu sáhka das ahte besset go álgoálbmogat oassálastit máilmmikonferánssas. ON lea stáhtaid organisašuvdna ja go álgoálbmogiin eai leat iežaset stáhtat de lea dat dagahan čuolmmaid maid ii leat nu álki čoavdit. Álgoálbmogat gáibidedje beassat oassálastit seamma eavttuiguin go stáhtat. Dasa ii mieđihan generálačoahkkima presideanta. Muhto dál lea evttohus dohkkehuvvon mii addá álgoálbmogiidda seammaveardásaš stáhtusa. Álgoálbmogat besset nammadit guokte ráđđeaddi váldokonferánssa presidentii. Dat mearkkaša ahte álgoálbmogat besset leat seamma lanjas go stáhtat de go šiehtadallamat leat jođus ja go šiehtadus galgá dahkkot. Sii besset hábmet loahppadokumeantta sisdoalu ja mearridit mii galgá váldot ovdan. Dattege leat dušše stáhtaid ovddasteaddjit, eai ge álgoálbmotovddasteaddjit geat besset jienastit go loahppadokumeantta galgá dohkkehuvvot.

Oanehis čoahkkáigeassu Interaktiivvalaš hearingčoahkkimis ON` máilmmikonferánssa loahppadokumeantta birra, ON-viesus New Yorkas geassemánu 17-18 b 2014:

Vuosttaš ráhkkanančoahkkin dehe ng interaktiivvalaš hearing dollui geassemánu 17-18 b 2014 ON-viesus New Yorkas. Máilmmiviidosaš oktiiheivehanjoavku, GCG, lágidii álggahančoahkkima ja loahpahančoahkkima álgoálbmotsáttagiidda beaivvi ovdal ja beaivvi maŋŋel hearinga.

Čoahkkimis ledje mielde Norgga sámedikki bealis Aili Keskitalo, Hege Fjellheim, Inger Johanne Mudenia ja John Bernard Henrikssen. Ruoŧa sámedikki bealis lei Kristina Nordling. Sámiráđi bealis leigga Anne Nuorgam ja Mattias Åhrén. Hjalmar Dahl ovddastii inuihtaid.

ON` generálačoahkkima presideanta rabai čoahkkima ja maŋŋel dan de ledje golbma paneladigaštallama ja okta čoahkkáigeassinsešuvdna maid guokte stáhtaovddasteaddji ja guokte álgoálbmotovddasteaddji vurrolaga láidestedje. Buot njealjis leat nammaduvvon ráđđeaddin presidentii konferánssa ráhkkananbargguin ja lágideamis.

Árktalaš álgoálbmotdelegašuvdna doalai njeallje sáhkavuoru dán hearingas ja ovddidii čuovvovaš rávvagiid máilmmikonferánsii:

• Áltá-konferánssa loahppadokumeanta galgá leat Máilmmikonferánssa loahppadokumeantta ráhkadeami vuođđun. Áltá-dokumeanta berre maiddái biddjot mielddusin máilmmikonferánssa loahppadokumentii dannego dat speadjalastá buot čieža geopolitihkalaš regiovnna álgoálbmogiid vuoruhemiid.
• Máilmmikonferánsa berre vuolggahit, gáibidit ja mearridit konkrehta doaibmabijuid našuvnnalaš, regionála ja riikkaidgaskasaš dásis maiguin nanne ahte álgoálbmotvuoigatvuođat ollásit duohtandahkkojuvvojit.
• Máilmmikonferánsa berre mearridit ásahit vákšunmekanismma, mas lea mandáhttan vuostáiváldit kommunikašuvnnaid ja addit cealkámušaid das makkár doaimmaiguin miellahttustáhtat duohtandahket álgoálbmotjulggaštusa.
• Máilmmikonferánsa berre dáhttut Generálačoahkkima mearridit addit álgoálbmogiidda bistevaš observatevrastáhtusa ON-vuogádaga siskkobeale, ja iežá láhkái nai vejolažžan dahkat sin njuolgga searvama daidda doaimmaide mat leat jođus.
• Mearridit nammadit ON- ámmátolbmo guhte alla dásis goziha álgoálbmotáššiid, ovdamearkka dihte vuolitgenerálačálli álgoálbmotáššiid várás, vai lokte diđolašvuođa álgoálbmogiid diliide, nanne ON návccaid ja doaimmaid álgoálbmotvuoigatvuođaid duohtandahkamis, ee. vuogádatrasttildeaddji doaibmaplána ráhkademiin mii lea veahkkin ON Álgoálbmotjulggaštusa čađaheamis.
• Rávvet ahte miellahttustáhtat ásahit našuvnnalaš mekanismmaid maid ulbmilin lea ovddidit ON álgoálbmotjulggaštusa implementerema ovttasráđiid guoskevaš álgoálbmogiiguin, ja erenoamážit deattuhit vuoigatvuođaid eanan- ja luondduriggodagaide, iešmearrideapmái, iešstivremii ja iešheanalašvuhtii.
• Máilmmikonferánsa berre rávvet daid riikkaidgaskasaš, našuvnnalaš ja priváhta ásahusaid mat leat ráhkadan/main leat njuolggadusat fitnodagaid sosiála ovddasvástádusaid hárrái j.s, árvvoštallet dáid njuolggadusaid vai dat ollásit vástidit riikkaidgaskasaš standárddaide álgoálbmogiid rievttis gieldit dahje miehtat resursaávkkástallamiidda dakkár guovlluin maid álgoálbmogat árbevirolaččat leat geavahan.

Ráhkkananproseassa boahttevaš áigeplána:

Su. geassemánu 30 b.: Vuosttaš loahppadokumeantaevttohus ráhkaduvvo

Suoidnemánu 16 b.: Čuovvolanráđđádallan álgoálbmotovddasteddjiid ja miellahttustáhtaid gaskka

Su. suoidnemánu 31 b.: Ođasmahttojuvvon loahppadokumeantaevttohus biddjo ovdan

Borgemánu 18 b.: Čuovvolanráđđádallan álgoálbmotovddasteddjiid ja miellahttustáhtaid gaskka

Čakčamánu 22-23 b.: ON Álgoálbmotmáilmmikonferánsa.