Davvisámegiela dili kárten
Dá lea davvisámegiela joavkku čoahkkáigeassu giellasemináras Julevus skábmamánu 2019.
Davvisámegiella lea stuorimus sámegiella jus jurddaša gallis dan sárdnot. Davvisámiin leat ain giellabirrasat ja arenat gos lea lunddolaččamus sárdnut sámegiela. Gárasavvon guovllus bidjet iežaset nubbin bajemus dássái giellasirdima dáfus, namalassii ahte muhtun mánát geavahit giela visot domenain, ja visot mánát muhtun domenain. Dás namuhit boazodoalu ealli nana giellaarenan.
Dát joavku lea kritihkalaš iežas ektui, ja lohká ahte ”mii sámit leat ieža uhkádussan sámegiela vuostá”. Sámit fertejit ieža muktit oainnu das ahte goas giela gullá/geavaha. Gárddiin galgá sámegiella leat seamma diehttelas go čearu čoahkkimiin. Ruovttuin nannejuvvo giela seailun buoremusat. Joavku moaitá maiddái got eiseválddit gieđahallet sámegiela, omd. ahte sámegiella nu unnán gullo Sámedikkis, ja ahte sámiid girjerájus ii eambbo bargga sámegielaiguin.
Gávdno láhka mii galgá suddjet sámegiela, muhto dat lea hui báneheapmi. Ja jus ii čuovo lága, de ii oaččo makkárge váikkuhusaid. Láhka galggalii veahkehit sámegiela ovdánahttima, ja fertejit gávdnot ráŋggáštusat jus ii doahttal lága. Almmolaš sámegiella galgá doallat alla dási sihke njálmmálaččat ja čálalaččat. Danin fertet eambbo vuoruhit gielladikšuma ja gáibidit ahte mediaolbmuin ja iežá fidnoolbmuin lea nana giellamáhttu.
Hálddašangielddat fertejit mihá eanet čalmmustahttit sámegiela gielddain, ja dikšosuorggis dárbbašuvvojit eanet sámegielat bargit. Skuvla ja ovdaskuvla galgá hálddašit sámi gielaid. Sámegiella galgá oahpahuvvot ja geavahuvvot gulahallangiellan ovdaskuvllas/skuvllas vai sihkkarastit beaktilis giellasirdima.
Sámegiella galgá oidnot, galben sámegillii biebmogávppis lea jurdda maid juogadit iežá giellajoavkkuiguin. Lea sávaldat háhkat giellabirrasiid gos lea dušše sámegiella, omd. ahte bidjá njuolggadussan ahte viissis áiggi oažžu dušše sámástit, doarjut sihke sin geat leat oahpahallame ja eatnigielagiid, ja bearráigeahččat ahte giellarahčamušat eai leat dušše moatti áŋggirdeaddji duohken, muhto ahte das lea nanu vuođđu.
Giellaguovddáš davvisámi guovllus lea vuoruhuvvon doaibmabidju.